Στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου, στους πρόποδες του όρους Ιθώμη κατά την αρχαιότητα βρισκόταν η πόλη της Μεσσήνης, μία από τις σημαντικότερες αρχαίες πόλεις της περιοχής με σημαντική ιστορική παρουσία. Η πόλη ιδρύθηκε το 369 π.Χ. από το Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα και τους Αργείους συμμάχους του, με στόχο να αποκλείσουν τους Σπαρτιάτες από την περιοχή της Μεσσηνίας.
Η αρχαία Μεσσήνη περιβαλλόταν από τείχος μήκους 9,5 χλμ. περίπου, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου στέκει μέχρι σήμερα. Περιλάμβανε δύο πύλες, την Αρκαδική και τη Λακωνική εκ των οποίων η πρώτη διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση. Είναι μία τεράστια, επιβλητική πύλη, κυκλική, με δύο εισόδους, μία εσωτερική και μία εξωτερική. Στην αρχαία Μεσσήνη ήλθαν επίσης στο φως το θέατρο, η Αγορά, ιερά της Δήμητρας και των Διόσκουρων, του Διός Σωτήρος και της Ίσιδος και του Σαράπιδος, το ιερό ενός ήρωα, η επιβλητική Κρήνη Αρσινόη, ένας μεγάλος δωρικός ναός, το Ασκληπιείο, που ήταν το λαμπρότερο δημόσιο οικοδόμημα, το εκκλησιαστήριο, που θυμίζει κατά κάποιον τρόπο μικρό θέατρο, το στάδιο, το γυμνάσιο και, από μεταγενέστερους χρόνους, μία βασιλική των πρωτοβυζαντινών χρόνων.
Δεν παύει βεβαίως να είναι μία από τις πιο καλοδιατηρημένες πόλεις του αρχαίου κόσμου και ένας από τους πιο ενδιαφέροντες αρχαιολογικούς προορισμούς.